ခ်င္းေတာင္တန္းက အသည္းပံု ရိေရကန္ အေၾကာင္းတစ္ေစ႔တစ္ေစာင္း

ခ်င္းေတာင္ေပၚမွ အသည္းပံုသ႑န္ နတ္ေရကန္

ျမန္မာႏုိင္ငံက ေစတီပုထိုးမ်ား ၊ သယံဇာတမ်ားႏွင့္ အံ့မခန္း ေအာင္လွပ လြန္းသည့္ သဘာ၀ သယံဇာတ မ်ားေၾကာင့္ လူသိမ်ား ထင္ရွားသည့္ ႏုိင္ငံတစ္ခု ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ထုိမွ် သဘာ၀ အလွမ်ား ႏွင့္ ရႈခင္းမ်ားကို လူသိ မ်ားသည့္တုိင္ လူသူ အေရာက္အေပါက္ နည္းပါး မႈေၾကာင့္ လူသိ နည္းေန ေသးေသာ သဘာ၀ အလွမ်ားစြာ က်န္ရွိေနေပေသးသည္။ ထိုအထဲ တြင္ အျမင့္ေပ (၁၉၆၆)ေပရွိေသာ ခ်င္းေတာင္တန္း ၾကီးမ်ားေပၚမွ အသည္းပံု တိတိက်က် ေပၚလြင္ေနေသာ ေရကန္ၾကီး တစ္ခု သည္လည္း အပါအ၀င္ပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ထုိေရကန္ ၾကီးသည္ကား ခ်င္းလူမ်ိဳး တို႔အတြက္ ဒ႑ာရီ ဆန္ေသာ ရာဇ၀င္မ်ား၊ ယံုၾကည္ စဲြလမ္းမႈမ်ား၊ အျမတ္တႏုိး တန္ဖိုးထားမႈမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ ေနေသာ ရိဒ္ေရကန္ၾကီး (Reh-Lake) ပင္ျဖစ္ေပသည္။

 တည္ေနရာ

ရိဒ္ ေရကန္ၾကီး၏ တည္ေနရာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အေနာက္ ေျမာက္ဖက္ ေဒသ ၊ ခ်င္းျပည္နယ္၏ အေနာက္ေျမာက္ဖက္ အစြန္းတြင္ တည္ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ အိႏၵိယ - ျမန္မာ နယ္စပ္ ႏွင့္ပို၍ နီးသည္။ နယ္စပ္ မ်ဥ္းႏွင္ ၂ မိုင္သာေ၀းသည္။ အိႏိၵယ ႏုိင္ငံဘက္ ၾကံဖိုင္းျမိဳ႔ ႏွင့္ မုိင္ (၂၀) ေ၀းျပီး မီဇိုရမ္ ျပည္နယ္ရွိ ျမိဳ႕ေတာ္ အိုက္ေဇာႏွင့္လည္း မုိင္(၁၃၀) သာေ၀းသည္။ သို႔အတြက္ ရိဒ္ေရကန္ၾကီးသို႔ လာေရာက္ လည္ပတ္ သူမ်ားမွာလည္း အိႏိၵယႏုိင္ငံ ဘက္မွသာ မ်ားသည္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံဘက္မွ သြားေရာက္ သူေတြမ်ား အေနျဖင့္ေတာ့ ခ်င္းေတာင္၏ တံခါး၀ဟု ဆုိစမွတ္ျပဳသည့္ ကေလးျမိဳ႕မွ တစ္ဆင့္သာ ခရီးဆက္ၾကရသည္။ စစ္ကိုင္းတုိင္း ကေလးျမိဳ႕မွ မုိင္ (၄၀)ေ၀းသည္။ ကေလးျမိဳ႕မွ မိုင္ (၆၀) နီးပါးေ၀းေသာ ခ်င္းျပည္နယ္ တီးတိန္ျမိဳ႕ကို ျဖတ္ကာ တီးတိန္မွ (၃၂) မုိင္ဆက္ သြားၾကရသည္။ သို႔ရာတြင္ အိႏိၵယ ႏုိင္ငံဘက္မွ လာသည္ ျဖစ္ေစ ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္မွ သြားသည္ျဖစ္ေစ၊ ေသခ်ာသည္ တစ္ခုကေတာ့ အျမင့္ေပ ေလး၊ ငါးေျခာက္ေထာင္ ေက်ာ္ရွိေသာ ေတာင္တန္းမ်ားေပၚမွ ေက်ာ္ျဖတ္၍ သြားၾကရျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ထုိသို႔ အျမင့္ေပ ေလး ၊ငါး ေျခာက္ေထာင္ ေတာင္တန္းၾကီးမ်ားကို ျဖတ္သန္း သြားရသျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္မွ အပန္းေျဖ ေလ့လာသူေတြ ရွိသလုိ ႏုိင္ငံျခားသား အခ်ိဳ႕လည္း လာေရာက္ ေလ့ရွိပါသည္။ သို႔ရာတြင္ အမ်ားဆံုး အလာမ်ားသည္္ ကေတာ့ အိႏိၵယႏုိင္ငံဘက္မွ ျဖစ္သည္။ ၄င္းတုိ႔အေနျဖင့္ ထုိသို႔ အလားမ်ားရသည္ကေတာ့ "၄င္းတို႔၏ ေဆြမ်ိဳး သားခ်င္းမ်ား၏ ၀ိညာဥ္မ်ားသည္လည္း ရိဒ္ေရကန္ၾကီးတြင္ လာေရာက္မီွခုိေနထုိင္ၾကသည္" ဟူေသာ အယူအဆ တစ္ရပ္ အရ အထြတ္အျမတ္ထားရာ ေနရာအျဖစ္လာေရာက္ ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ယခုအခါတြင္ေတာ့ ရိဒ္ေရကန္ၾကီးအတြင္း အေပ်ာ္စီးေလွမ်ား စီးနင္းႏုိင္ေအာင္ စီစဥ္ ေပးထားျခင္းႏွင့္ ညအိပ္ တန္းခုိႏုိင္ ရန္ပင္ ဘန္ဂလုိမ်ား စီစဥ္ေပးထား ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ရိဒ္ေရကန္ၾကီးမွာ အေပ်ာ္စီး ေလွလာေရာက္ စီးနင္းသည့္ ေတာင္ေပၚ သားမ်ားႏွင့္ ပ်ားရည္ဆန္း ခရီးထြက္သူမ်ား ျဖင့္ပါ စည္ကားေန ေလ့ရွိေပသည္။

Reh lake

 ပံုသ႑ာန္ႏွင့္ အေနအထား

ထိုမွ် ဒ႑ာရီဆန္ေသာ အတိတ္သမိုင္းမ်ား ၊ ဆန္းျပားေသာ ယံုၾကည္ခ်က္ မ်ားႏွင့္ ထူးျခားခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနေသာ ရိဒ္ေရကန္ၾကီးမွာ ပတ္လည္ အက်ယ္ ၂.၅ မိုင္ရွိေသာ ေတာင္ေပၚ ေရကန္ၾကီးတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ထုိပတ္လည္ အနား တစ္ေလွ်ာက္ တြင္လည္း မုိးမခပင္မ်ားက ျခံစည္းရိုး ရွည္ၾကီးသဖြယ္ သဘာ၀ အေလ်ာက္ စီတန္းကာ ေပါက္ေရာက္ ေနျပန္ရာ အဆိုပါ မုိးမခ ပင္တန္းၾကီးကို ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔က ( ၄င္းတို႔၏ ယံုၾကည္ ခ်က္အရ ၀ိညာဥ္ ျခံစည္း ရုိးဟု ကင္ပြန္း တတ္ထားၾက ေလသည္။) ကန္အတြင္း ေရျပင္၏ ပွ်မ္းမွ် အနက္မွာေပ (၅၀) ရွိျပီးအနက္ဆံုး ေနရာမ်ား တြင္မူ ေပ (၆၀) အထိ ရွိသည္။ ေရအေရာင္မွာ ျပာလဲ့လဲ့ရွိျပီး ကန္အတြင္းတြင္ ၾကာျဖဴ ၊ ၾကာနီ ႏွင့္ ေဗဒါမ်ား ဖူးပြင့္ေနေလ့ရွိသည္။ အလားတူပင္ ေရကန္ပတ္လည္ရွိ မိုးမခပင္မ်ား ထက္တြင္ လည္း သစ္ခြပင္မ်ား ေပါက္ ေရာက္ေနျပန္ရာ ရိဒ္ေရကန္ၾကီးမွာ ေတာင္ေပၚေဒသမွ စာပန္းခ်ီျခယ္သ မကုန္ႏုိင္သည့္ ရႈခင္းၾကီး တစ္ခု သဖြယ္ ျဖစ္ေန ပါေတာ့သည္။

ဒ႑ာရီဆန္ေသာ ျဖစ္တည္မႈသမိုင္း

ရိဒ္ေရကန္ၾကီး၏ ျဖစ္တည္မႈ သမိုင္းကား အလြန္ပင္ ဒ႑ာရီဆန္လွသည္။ သို႔ရာတြင္ ထုိသို႔ ဒ႑ာရီ ဆန္လြန္းလွသည့္တိုင္ အဆိုပါ ျဖစ္တည္မႈ သမိုင္းကို ေတာ့ ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔က ယေန႔တိုင္ အခိုင္အမာ ယံုၾကည္ေန ၾကဆဲျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ျဖစ္တည္မႈ ဒ႑ာရီၾကီး၏ အစကား လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ငါးရာေက်ာ္ ၊ ေျခာက္ရာ နီးပါး ကာလ၊ မီဇုိ ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔၏ အေျခခ် ေနထိုင္ ခဲ့သည့္ အခ်ိန္မွ ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ခ်င္းအႏြယ္၀င္ မီဇိုလူမ်ိဳးႏွင့္ ဟြာလ္ငိုး (Huanlngo) ႏြယ္၀င္ တို႔သည္ ၁၄၅၀ ခုႏွစ္ခန္႔ မွစတင္၍ ခ်င္းေတာင္တန္း ေပၚတြင္ ျမိဳ႕ျပ တည္ေထာင္ကာ အေျခခ် ေနထိုင္ ခဲ့ၾကသည္။ ဤ သို႔ေနထိုင္ လာခဲ့ရာမွ တစ္ေန႔ေသာ အခါတြင္မူ ဒုတိယေျမာက္ ေဆြးပီြးျမိဳ႕သူၾကီး ဟြာထန္ (Huathana) သည္ အိပ္မက္တစ္ခုအား ျမင္မက္ေလေတာ့သည္။ ယင္း အိပ္မက္တြင္ မုတ္ဆိတ္ေမြး ဖားဖားႏွင့္ အလြန္တရာမွပင္ က်က္ သေရ ရွိလွေသာ နတ္မင္းၾကီး တစ္ပါးက ဟြာလ္ထန္အား ကိုယ္ေရာင္ျပျပီး " ငါသည္ ၀ိညာဥ္ေစာင့္နတ္မင္းၾကီး ပူးရိဒ္ ျဖစ္ေပသည္။ သင္တို႔၏ ၀ိညာဥ္မ်ား အားေစာင့္ေရွာက္ရန္အလို႔ငွာ ငါသည္ ႏြားေနာက္ျဖဴ အသြင္ဖန္ဆင္းကာ ေကာင္းကင္ ခရီး ျဖင့္လာခဲ့ရာ သင္တို႔၏ သင္တို႔အရပ္၏ အေနာက္ ေျမာက္ဖက္ခရီး အတန္ငယ္ေ၀းေသာ ေနရာတြင္ ေနရာတစ္ခုကို ေတြ႕ရွိခဲ့ေပသည္။ ငါသည္ ထိုေနရာ၌ စံစားေနထိုင္ရန္ အလုိ႔ငွာ ထိုေနရာအား လူတို႔၏ အသည္းႏွလံုးပံု တိတိက်က် ရွိေသာ ေရအုိင္ၾကီးတစ္ခု အျဖစ္ဖန္ဆင္းလိုက္ေပသည္။ ထိုေရအိုင္ၾကီး တြင္ယေန႔မွ စ၍ ငါကိုယ္ေတာ္စံစားမည္ ျဖစ္သလို .. ေသေသာသူအားလံုးတို႔၏ ၀ိညာဥ္မ်ားသည္လည္း မျဖစ္မေန ငါထံသို႔ လာၾကရေပမည္ " ေျပာဆုိမိန္႔ၾကားသြားခဲ့ေလသည္။ ထိုအိပ္မက္အရ ဟြာလ္ထန္သည္ သူ၏ မူးမတ္မ်ားအား လႊတ္၍ ေရအိုင္ၾကီးကို ရွာေဖြေစခဲ့ရာ ခုႏွစ္ရက္တိတိ ျပည့္ေျမာက္ေသာ ေန႔မွာပင္ ထိုေရအုိင္ၾကီးအား ေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး ယင္းသို႔ေတြ႕ရွိခ်ိန္မွ အစျပဳ၍ ထိုေရကန္ၾကီးအား ရိဒ္ေရကန္ (RHI-DIL) ဟုေခၚဆို ၾကေလသည္။ ရိဒ္ဆိုသည္မွာ ရိဒ္နတ္မင္းၾကီးအား ကိုယ္စားျပဳျပီး (DIL) မွာေရကန္ဟု အဓိပၸါယ္ ရေလသည္။ ဆိုလိုရင္းမွာ ရိဒ္နတ္မင္းစံစားရာ ေရအိုင္ပင္ျဖစ္ေလသည္။

ခ်င္းလူမ်ိဴးတို႔၏ ယံုၾကည္မႈ

ရိဒ္ေရကန္ၾကီးႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး မီးဇုိခ်င္းမ်ားက လူတစ္ေယာက္ ေသဆံုးသြားသည့္ အခါတြင္ ထုိေသဆံုးသူ၏ ၀ိညာဥ္သည္ ဘ၀တစ္ပါးသို႕ ကူးေျပာင္း ႏုိင္ရန္ ေနာက္ဆံတင္းစြာျဖင့္ ရိဒ္ေရကန္ သို႔လာၾကရျပီး ေရကန္သို႔ ေရာက္ေသာအခါမွ လံုးလုိေသြး (Longlotui) ေခၚ အတိတ္ဘ၀ ေမ့ေစႏုိင္သည့္္ စမ္းေရၾကည္ကို ေသာက္ကာ ဟုိလ္လိုပါးရ္ (Hoilopar) ေခၚ ေနာက္မလွည့္ပန္း ကို ပန္ဆင္ၾကရသည္။ ထိုအခါ တြင္မွေသသူ၏ ၀ိညာဥ္မ်ားမွာ အတိတ္ဘ၀အား တမ္းတစိတ္ မ်ားေပ်ာက္ကြယ္ကာ ဘ၀သစ္သို႔ ကူးေျပာင္း သြားႏုိင္ရန္ အတြက္ ေရကန္ၾကီး အတြင္းသို႔ စိတ္ေျဖာင့္ လက္ေျဖာင့္ ဆင္းသြားႏုိင္ၾကသည္ဟု ယံုၾကည္ထားၾကည္ ထားၾကသည္။ အဆိုပါယံုၾကည္မႈ အရလည္း ခ်င္းလူမ်ိဳး တို႔မွာ ပြင့္လင္းရာသီေရာက္တိုင္း ရိဒ္ေရကန္ၾကီးသို႕ လာေရာက္ လည္ပတ္ကာ ရက္လည္ ၊ ႏွစ္လည္ပဲြကဲ့သို႔ေသာ နာေရးပဲြမ်ားကို က်င္းပေလ့ရွိသည္။ ယင္းပဲြမ်ားတြင္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ားက ေရကန္တြင္းမွကို လက္ခုပ္ႏွင့္ ခပ္ကာ သရဇၨယ္ ၾကေလ့ရွိျပီး ကန္အတြင္းသို႔ ေငြအေၾကြစမ်ား ႏွင့္အေမႊးနံ႕သာမ်ား ပက္ၾကဲကာ ေရကန္အနီးရွိ အရိပ္ေကာင္းေသာ ေညာင္ပင္ၾကီးေအာက္တြင္ တရားေပးေလ့ရွိၾကသည္ဟု ဆိုသည္။

ထူးျခားခ်က္မ်ား

ကမာၻအ၀ွမ္းတြင္ ရွိရွိသမွ်ေသာ ေရကန္မ်ားအနက္ အသည္းပံုစစ္စစ္ ရွိသည့္ တစ္ခုတည္းေသာ ေရကန္ျဖစ္သည္။ အျမင့္ေပ (၁၉၀၀) ေက်ာ္ေသာ ေတာင္တန္းေပၚတြင္ တည္ရွိသည့္ ေရကန္လည္းျဖစ္သည္။ ထုိအခ်က္မ်ားထက္ ပို၍ထူးျခားသည္မွာ ခ်င္းျပည္နယ္၏ ျမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္ေသာ ဟားခါးတြင္ အပူခ်ိန္ (ေရခဲမွတ္ေအာက္) အႏႈတ္ (၃) ဒီဂရီေရာက္ေနခ်ိန္၌ ရိဒ္ေရကန္ၾကီးအတြင္း ထူးျခားစြာ အေႏြးဓါတ္ရရွိေနျခင္းပင္ ျဖစ္ေပသည္။ ထိုမွ တျဖန္ အထူးျခားဆံုးဟု ဆုိရမည့္အခ်က္ကား ရိဒ္ေရကန္ၾကီးအတြင္းသို႔ ေခ်ာင္းေရ ၊ ေျမာင္းေရ လည္း စီးမ၀င္ ၊ မုိးလည္းမရြာသည့္ ဒီဇင္ဘာလကုန္ပုိင္း ႏွင့္ ဇန္န၀ါရီ လဆန္းကဲ့သို႔ ေဆာင္းႏွင္းထန္သည့္ ကာလမ်ားတြင္ ကန္ေရ ျပင္မွာ အလုိအေလ်ာက္ ေနာက္က်ိေနတတ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ေရးသားသူ = ခ်မ္းညိမ္း
http://wikimyanmar.co.cc/wiki/index.php?title မွ  သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိေသာဆိုဒ္ေတြ ထဲက ကၽြန္ေတာ္ေတြ႔သမွ် ဖတ္မိသမွ်ေလးေတြကို ျပန္လည္မွ်ေ၀ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။